Od wielu stuleci istnieje zwyczaj związany z postacią św. biskupa Mikołaja z Miry, który polega na wkładaniu do wyczyszczonych butów lub dużych skarpetek drobnych upominków. Ma to miejsce w nocy z 5 na 6 grudnia, w dzień śmierci św. Mikołaja.
Przyjęło się, że św. Mikołaj przychodzi w nocy i wrzuca grzecznym dzieciom prezenty, a niegrzecznym rózgi. Zwyczaj ten znany jest już od XIX wieku. W poszczególnych regionach Polski przyjęło się, że św. Mikołaj nie odwiedza domów sam, towarzysza mu diabełek i aniołek, by pomóc mu podjąć decyzję, kto zasłużył na łakocie, a kto nie. Współcześnie dużym uznaniem cieszą się Mikołajki w szkołach i przedszkolach. Często jedna osoba przebiera się za Mikołaja i wręcza dzieciom upominki, najczęściej w formie słodyczy. Mikołajki to dobry czas, aby zmotywować dzieci do napisania listu do Mikołaja, w którym wyjaśnią mu dokładnie, co chciałyby dostać pod choinkę. Listy te są wysyłane do Laponii (siedziby św. Mikołaja) lub są konfiskowane przez rodziców.
Strój św. Mikołaja składa się z następujących elementów:
- czerwonej czapki
- czerwonego płaszcza i spodni
- czarnego paska
- białych rękawiczek
- długiej, siwej brody
- worka na prezentów